Crazy Nauka

To musiała być niesamowita katastrofa. Nastąpiło coś o niewyobrażalnych rozmiarach, coś co doprowadziło do narodzin naszego Księżyca. Uderzenie? Eksplozja? Seria zderzeń? Opowiadamy o najnowszych hipotezach dotyczących tej prakatastrofy sprzed 4,5 miliarda lat. A poza tym trochę się tłumaczymy, trochę opowiadamy, a wreszcie gorąco Wam życzymy wspaniałych Świąt! Zachęcamy też do posłuchania naszej serii kryminalno-naukowej “Laboratorium zbrodni”, którą tworzymy we współpracy z Polskim Radiem. Znajdziecie ją m.in. na Spotify:https://open.spotify.com/show/5Sw33l0P1o2vDOErG6VGL2?si=b3068c6d99a34dacPolecamy również naszą serię poświęconą analizie teorii spiskowych. “Sekcja teorii spiskowych” dostępna jest na stronie Polskiego Radia, na Spotify i na YouTubie, bo to wideopodcast :) https://www.youtube.com/playlist?list=PLZTuUgCmeGG6cRigivWs3HvsZBIr2ZdRv https://open.spotify.com/show/60LKeNI1gjweNju6P7Bpsu Jeśli podobają Wam się nasze podcasty, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków: https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊https://buycoffee.to/crazynauka A tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:https://www.science.org/doi/10.1126/science.ado0623https://academic.oup.com/mnras/article/545/2/staf2084/8342140?login=falsehttps://phys.org/news/2025-12-moon-event-explosive-ejection-giant.htmlhttps://news.uchicago.edu/story/moon-may-have-formed-through-earths-collision-close-neighbor-study-findshttps://en.wikipedia.org/wiki/Large_low-shear-velocity_provinceshttps://www.smithsonianmag.com/smart-news/a-planet-slammed-into-earth-4-billion-years-ago-forming-the-moon-the-projectile-may-have-been-our-neighbor-180987740/https://en.wikipedia.org/wiki/Giant-impact_hypothesis

Półki w aptekach uginają się od kolorowych pudełek, ale nie wszystko, co wygląda jak lek, faktycznie nim jest. Czasem to "loteria", w której skład tabletki zależy od tego, jak mocno świeciło słońce na plantacji.Ten odcinek, który jest wynikiem płatnej współpracy z Agencją Badań Medycznych zaczyna się od tragicznej historii talidomidu. To pomaga zrozumieć, dlaczego dzisiejsze leki muszą przechodzić przez zawiłe procedury testów bezpieczeństwa. Sprawdzamy, dlaczego koncerny farmaceutyczne nie chcą badać leków dla dzieci i kto może zadbać o najmłodszych pacjentów i tych, których leczenie nikomu się nie opłaca. No i mamy też twarde dane nokautujące teorie o "masowej depopulacji" po szczepieniach.Gościem odcinka jest prof. Wojciech Fendler, prezes Agencji Badań MedycznychPosłuchajcie najnowszego odcinka o tym, co oddziela skuteczne leczenie od zgadywania.Zachęcamy też do posłuchania naszej serii kryminalno-naukowej “Laboratorium zbrodni”, którą tworzymy we współpracy z Polskim Radiem. Znajdziecie ją m.in. na Spotify:https://open.spotify.com/show/5Sw33l0P1o2vDOErG6VGL2?si=b3068c6d99a34dacPolecamy również naszą serię poświęconą analizie teorii spiskowych. “Sekcja teorii spiskowych” dostępna jest na stronie Polskiego Radia, na Spotify i na YouTubie, bo to wideopodcast :) “Sekcja teorii spiskowych”:https://www.youtube.com/playlist?list=PLZTuUgCmeGG6cRigivWs3HvsZBIr2ZdRv https://open.spotify.com/show/60LKeNI1gjweNju6P7Bpsu Linki, o których wspominamy w odcinku:https://pacjentwbadaniach.abm.gov.pl/https://euclinicaltrials.eu/search-for-clinical-trials/?lang=plhttps://onkologia.pacjent.gov.pl/pl/badania-kliniczne/bazy-i-wyszukiwarki-badan-klinicznychhttps://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2842305

Mapy to znacznie więcej niż tylko odwzorowanie terenu – w rękach polityków i matematyków potrafią stać się potężnym narzędziem wpływu, które może decydować o wynikach wyborów. Odpowiednie wytyczanie granic okręgów, znane jako gerrymandering, czy tworzenie rejonów szkolnych, może prowadzić do segregacji rasowej i ekonomicznej. Ale „mapomatyka” to także ratunek i optymalizacja. Dzięki twierdzeniu Bayesa można skuteczniej szukać zaginionych na oceanie samolotów (lub zgubionych w domu słuchawek!), a skomplikowane algorytmy pozwalają kurierom unikać niebezpiecznych i czasochłonnych „lewoskrętów”.O tym, jaka matematyka kryje się za mapami i jak można za jej pomocą wpływać na nasze codzienne decyzje, rozmawiamy z Pauliną Rowińską. To matematyczka i dziennikarka, autorka książki „Mapomatyka. Jak mapy prowadzą nas i zwodzą” wydanej przez Wydawnictwo RN. A ten odcinek naszego podcastu jest efektem płatnej współpracy z tym wydawnictwem. Książkę kupicie na stronie https://wydawnictworn.pl/ w postaci papierowej, jako audiobook i ebook – ale najbardziej polecamy papier, bo jest ślicznie wydany.Zachęcamy też do posłuchania naszej serii kryminalno-naukowej “Laboratorium zbrodni”, którą tworzymy we współpracy z Polskim Radiem. Znajdziecie ją m.in. na Spotify:https://open.spotify.com/show/5Sw33l0P1o2vDOErG6VGL2?si=b3068c6d99a34dacPolecamy również naszą serię poświęconą analizie teorii spiskowych. “Sekcja teorii spiskowych” dostępna jest na stronie Polskiego Radia, na Spotify i na YouTubie, bo to wideopodcast :) https://www.youtube.com/playlist?list=PLZTuUgCmeGG6cRigivWs3HvsZBIr2ZdRv https://open.spotify.com/show/60LKeNI1gjweNju6P7Bpsu Jeśli podobają Wam się nasze podcasty, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków: https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊https://buycoffee.to/crazynauka A tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109

Kiedy psy zaczęły się tak bardzo od siebie różnić jak ratlerek od doga czy chart od mopsa? Selektywna hodowla trwa raptem 200–300 lat, a psy są z nami od co najmniej 10–11 tysięcy. Naukowa odpowiedź zaskakuje: ta różnorodność to wcale nie efekt ostatnich stuleci, tylko tysięcy lat. A koty? Skąd się wzięły w Europie? No więc wygląda na to, że wcale nie trafiły tu - jak dotąd sądzono - z rolnikami. Przyszły z... rzymskimi legionistami. Posłuchajcie Podcastu Crazy Nauka!Zachęcamy też do posłuchania naszej serii kryminalno-naukowej “Laboratorium zbrodni”, którą tworzymy we współpracy z Polskim Radiem. Znajdziecie ją m.in. na Spotify:https://open.spotify.com/show/5Sw33l0P1o2vDOErG6VGL2?si=b3068c6d99a34dacPolecamy również naszą serię poświęconą analizie teorii spiskowych. “Sekcja teorii spiskowych” dostępna jest na stronie Polskiego Radia, na Spotify i na YouTubie, bo to wideopodcast :) https://www.youtube.com/playlist?list=PLZTuUgCmeGG6cRigivWs3HvsZBIr2ZdRv https://open.spotify.com/show/60LKeNI1gjweNju6P7Bpsu Jeśli podobają Wam się nasze podcasty, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków: https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊https://buycoffee.to/crazynauka A tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:https://www.science.org/doi/10.1126/science.adt0995https://academia.pan.pl/skad-wziely-sie-rasy-psow-sa-starsze-niz-dotad-sadzono/https://en.wikipedia.org/wiki/Domestication_of_the_doghttps://www.science.org/doi/10.1126/science.adt2642https://wyborcza.pl/7,75400,32429085,koty-domowe-zawdzieczamy-rzymianom-a-nie-pierwszym-rolnikom.html

Grzyby. Podtrzymują nasze procesy życiowe, rozkład materii czy fermentację, bez której nie rozwinęłaby się nasza cywilizacja. Bez nich życie na Ziemi natychmiast zaczęłoby się sypać. Ucierpiałyby uprawy, krowy, leczenie chorób, pieczenie chleba, warzenie piwa czy sosu sojowego. Lasy przestałyby być lasami bez przerastającej glebę grzybni, która - notabene - nie tworzy “grzybowego internetu” w znaczeniu, jakie lubi jej nadawać sam internet. O to, jak potoczyłyby się sprawy, gdyby nagle zabrakło grzybów, zapytaliśmy prof. Martę Wrzosek, mykolożkę, przed którą grzyby nie mają tajemnic i która wspaniale o nich opowiada. Na co dzień pracuje w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego i na Wydziale Biologii UW. Jest też współautorką, obok Karoliny Głowackiej, fascynującej książki “W czym grzyby są lepsze od Ciebie”.Tę książkę wydało Wydawnictwo RN, zapewne lepiej Wam znane ze swoich ścisłych związków z podcastem Radio Naukowe. A ten odcinek naszego podcastu jest owocem naszej płatnej współpracy z tym wydawnictwem.Książkę kupicie na stronie https://wydawnictworn.pl/ w postaci papierowej, jako audiobook i ebook - ale najbardziej polecamy papier, bo jest pięknie wydany :)Nasza rozmowa z prof. Wrzosek - jesteśmy tego pewni - całkiem odmieni sposób, w jaki patrzycie na grzyby.Zachęcamy też do posłuchania naszej serii kryminalno-naukowej “Laboratorium zbrodni”, którą tworzymy we współpracy z Polskim Radiem. Znajdziecie ją m.in. na Spotify:https://open.spotify.com/show/5Sw33l0P1o2vDOErG6VGL2?si=b3068c6d99a34dacPolecamy również naszą serię poświęconą analizie teorii spiskowych. “Sekcja teorii spiskowych” dostępna jest na stronie Polskiego Radia, na Spotify i na YouTubie, bo to wideopodcast :) https://www.youtube.com/playlist?list=PLZTuUgCmeGG6cRigivWs3HvsZBIr2ZdRv https://open.spotify.com/show/60LKeNI1gjweNju6P7Bpsu Jeśli podobają Wam się nasze podcasty, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków: https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊https://buycoffee.to/crazynauka A tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109