Jednym z największych sukcesów ludzkości było wyeliminowanie ospy prawdziwej* - choroby zakaźnej, której straszne epidemie przez długie tysiąclecia aż do lat 70. XX wieku zabiły setki milionów ludzi na całym świecie. Kres temu położyły masowe szczepienia. W 1980 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oficjalnie ogłosiła akt eradykacji, czyli całkowitej eliminacji ospy prawdziwej. To dziś jedyna spośród chorób zakaźnych, której udało się pozbyć z ludzkiej populacji. Jak do tego doszło? Kim były ostatnie ofiary ospy prawdziwej? Kiedy po raz ostatni nawiedziła Polskę? I dlaczego wirusa ospy trzeba bezwzględnie trzymać pod kluczem?W tym odcinku Podcastu Crazy Nauki odwiedzimy starożytną Grecję, Amerykę w czasach konkwistadorów, XVIII-wieczną Anglię, Wrocław z 1963 roku, Indie sprzed 50 lat czy laboratorium mikrobiologiczne w USA w czasach współczesnych. *nie należy jej mylić z ospą wietrzną, chorobą zakaźną dużo mniej groźną od ospy prawdziwej, na którą wciąż choruje wielu ludziZapraszamy do posłuchania naszego podcastu!Jeśli Wam się spodoba, zajrzyjcie do nas na Patronite i rozważcie wsparcie: https://patronite.pl/crazynauka Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊https://buycoffee.to/crazynauka A tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109 A oto źródła, z których korzystaliśmy, przygotowując ten podcast:Historia ospy prawdziwej:https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC281588/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35143880/ https://www.jstor.org/stable/293979?origin=crossrefhttps://journals.asm.org/doi/pdf/10.1128/mr.47.4.455-509.1983 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0277379118307261 https://pl.wikipedia.org/wiki/Edward_Jenner https://books.google.pl/books?id=ECRnmrTVv9YC&pg=PA374&dq=%22Rahima+Banu%22&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%22Rahima%20Banu%22https://en.wikipedia.org/wiki/Rahima_Banu https://en.wikipedia.org/wiki/Ali_Maow_Maalin https://www.bbc.com/news/uk-england-birmingham-45101091 https://ourworldindata.org/smallpox#number-of-smallpox-caseshttps://www.nature.com/articles/nature.2014.15526 Eradykacja ospy prawdziwej:https://www.who.int/news-room/events/detail/2020/05/08/default-calendar/commemorating-the-40th-anniversary-of-smallpox-eradication https://www.npr.org/2022/05/20/1099830501/smallpox-covid-vaccine-eradication-who Ospa we Wrocławiu:Książka “Variola Vera” Zbigniewa Hory, wyd. Ossolineum 1982https://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/7,35762,2964110.html https://pl.wikipedia.org/wiki/Epidemia_ospy_prawdziwej_we_Wroc%C5%82awiu Szczepionki przeciw ospie prawdziwej i małpiej ospie:https://www.gov.pl/web/zdrowie/malpia-ospa--najwazniejsze-informacjehttps://on.nyc.gov/JYNNEOS-faq-po https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionka-przeciw-ospie-prawdziwej-chroni-przed-ospa-malpia/ Nasze wideo nt. ospy prawdziwej:https://youtu.be/bzTTugS1zys Nasze artykuły o ospie prawdziwej i szczepieniach:https://www.crazynauka.pl/ospa-prawdziwa-setki-milionow-jej-ofiar-i-ostatnia-z-nich-janet-parker-mija-40-lat-od-eradykacji-choroby/ https://www.crazynauka.pl/epidemia-ospy-prawdziwej-we-wroclawiu-dzis-mija-55-lat/ https://www.crazynauka.pl/jak-zwalczono-choroby-zakazne-w-prl-i-dlaczego-wkrotce-nie-damy-sobie-z-nimi-rady/

Słyszeliście kiedyś o “trupiej farmie”? Nazwa jest tak malownicza, że trudno jej nie zapamiętać, więc wiele osób ma świadomość istnienia takiego miejsca. Pomysł jest w sumie prosty, choć nadal szokuje. Bierzemy ludzkie zwłoki i układamy je w różnych miejscach, głównie pod otwartym niebem. Albo zalewamy betonem bądź też zamykamy w bagażniku samochodowym, topimy w sadzawce, zawijamy w plastikowe worki... To znaczy nie my, tylko naukowcy. I robią to wszystko, co jest w stanie wymyślić morderca, aby pozbyć się ciała ofiary. A potem patrzą i starannie dokumentują to, co się dzieje. W tym odcinku opowiadamy historię pierwszej trupiej farmy oraz jej twórcy. No i opisujemy, w jaki sposób tego typu miejsca jak lokomotywa pchają do przodu rozwój technik stosowanych w antropologii sądowej i kryminalistyce.Podcast wyszedł nam długi i wypasiony. Jeśli Wam się spodoba, zajrzyjcie do nas na Patronite i rozważcie wsparcie:https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊https://buycoffee.to/crazynaukaA tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109A oto źródła, z których korzystaliśmy, przygotowując ten podcast:Książki:"Trupia farma", Bill Bass, Jon Jefferson, Wydawnictwo Znak Literanova, Kraków 2021"Co mówią zwłoki", Sue Black, Wydawnictwo Feeria Science, Łódź 2019"Sztywniak", Mary Roach, Wydawnictwo Znak Literanova, Kraków 2019Badania naukowe nt. procesu rozkładu zwłok:http://www.academia.dk/BiologiskAntropologi/Tafonomi/PDF/ArpadVass_2001.pdfhttps://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1556-4029.2008.00680.xhttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5470579/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4572707/ https://www.researchgate.net/scientific-contributions/Arpad-A-Vass-53714343 Kolekcja czaszek i szkieletów żubra Instytut Biologii Ssaków PAN w Białowieży: https://ibs.bialowieza.pl/kolekcja-naukowa/Podkast amerykański na Spotify:https://open.spotify.com/show/7GhGS7o6RrsvykollA4lgF

Dziś, 26 kwietnia 2023 roku mija 37. rocznica katastrofy w Czarnobylu. I ten podcast NIE jest o tym. Fakt, zainspirowała nas ta rocznica, ale mówimy o katastrofach przemysłowych, których bezpośrednie skutki były znacznie gorsze, niż Czarnobyla. Zginęło więcej osób, skażenie było silniejsze. Ale… mało kto o nich pamięta, mało emocji wywołują. Jest więc uwolnienie trującego gazu w Bhopalu, potworny wybuch w Texas City, dramatyczne skażenie w tajnym mieście Czelabińsk-40 czy straszna lawina błotna w… Kijowie. To najdłuższy z naszych dotychczasowych podcastów. I pierwszy, przy którym prosimy Cię o rozważenie wsparcia naszych działań przez Patronite. Będzie nam bardzo miło, jeśli zajrzycie na: https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊https://buycoffee.to/crazynaukaA tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109Nasza strona z podcastami:https://www.spreaker.com/show/crazy-naukaNo i oczywiście źródła:Katastrofa w Bhopalu https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1142333/Katastrofa kysztymskahttps://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1352231099003039https://en.wikipedia.org/wiki/Kyshtym_disasterhttps://pl.wikipedia.org/wiki/Majak_(Rosja)Katastrofa w Texas City https://www.britannica.com/event/Texas-City-explosion-of-1947 https://www.jstor.org/stable/26162551https://houstonhistorymagazine.org/wp-content/uploads/2018/04/Texas-City-Disaster.pdf https://pl.wikipedia.org/wiki/Katastrofa_w_Texas_CityOppau 1921https://de.wikipedia.org/wiki/Explosion_des_Oppauer_StickstoffwerkesKatastrofa górnicza w kopalni w Benxihttps://www.mining-technology.com/features/feature-world-worst-coal-mining-disasters-chinaKatastrofa kureniwska https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B5%D0%BD%D1%96%D0%B2%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%B4%D1%96%D1%8FEksplozja w Bejruciehttps://www.reuters.com/article/us-lebanon-security-blast-documents-excl-idUSKCN2562L7https://pl.wikipedia.org/wiki/Eksplozja_w_Bejrucie_(2020) Wybuch cysternyhttps://www.youtube.com/watch?v=UM0jtD_OWLUhttps://en.wikipedia.org/wiki/Los_Alfaques_disasterhttps://en.wikipedia.org/wiki/ANFO

Ogłupiałe ptaki spadają na ziemię, ludzie chorują, elektronika iskrząc umiera. Czyli wizja naszego świata po tym, jak ziemskie bieguny magnetyczne zamienią się miejscami. Tym razem sprawdzamy, ile tu prawdy i co takie obawy mają wspólnego z nauką (spoiler - trochę mają). Ale też o tym, dokąd pędzi północny biegun magnetyczny, co w tym czasie robi południowy oraz dlaczego ten południowy to tak naprawdę północny. Tak, sprawa jest dziwna, ale i tak powinniśmy się cieszyć, że nie skończyliśmy jak zimny i suchy Mars.Jeżeli cenisz to co robimy, jeśli podoba Ci się nasz podcast, to będzie nam bardzo miło, jeśli zechcesz pomóc nam jego w tworzeniu dzięki Patronite:https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz dorzucić nam coś jednorazowo, to również będzie nam bardzo miło. Może postawisz nam kawę? Dzięki! :)https://buycoffee.to/crazynaukaA tu znajdziecie nasze koszulki (i nie tylko) 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109Linki do źródeł:https://svs.gsfc.nasa.gov/4188https://edu-arctic.pl/artykuly/biegunowy-zawrot-glowy-czyli-o-biegunach-znanych-i-nieznanychhttps://www.ncei.noaa.gov/maps/historical-declination/https://wyborcza.pl/7,75400,22989531,nadciaga-zamiana-biegunow-magnetycznych-ziemi-czym-to-grozi.htmlhttp://www.foton.if.uj.edu.pl/documents/12579485/58b5f71d-921b-4b31-b436-a77cd2b283d3https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%85dro_Ziemihttps://en.wikipedia.org/wiki/Geomagnetic_polehttps://naukatolubie.pl/dokad-wedruja-bieguny/https://naukaoklimacie.pl/fakty-i-mity/mit-nadchodzace-przebiegunowanie-jest-przyczyna-zmiany-klimatu/https://en.wikipedia.org/wiki/Geomagnetic_reversalhttps://www.usgs.gov/faqs/are-we-about-have-magnetic-reversalDlaczego biegun północny jest południowy?https://zapytajfizyka.fuw.edu.pl/pytania/jak-okreslic-bieguny-magnesu/Marshttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9285465/https://eos.org/research-spotlights/how-marss-magnetic-field-let-its-atmosphere-slip-awayhttps://www.seeker.com/space/planets/how-mars-went-from-warm-and-wet-to-cold-and-dryhttps://www.usgs.gov/faqs/are-we-about-have-magnetic-reversal

Wiedzieliście, że pszczoły mogą pracować na lotniskach i wykrywać przemyt narkotyków? A wielkoszczury (tak, to takie wielkie szczury) znacznie lepiej od ludzi wykrywają miny lądowe? Bo że psy potrafią wywąchać zbliżający się atak padaczki albo koronawirusową infekcję, to chyba już wszyscy wiedzą.Tym razem mowa będzie o zwierzęcych supernosach, ich budowie i działaniu oraz o specjalnych zadaniach, jakie wypełniają dzięki swojemu węchowi zwierzęta. I o tym, czy to dla nich bezpieczne i przyjemne.[edit] W podcaście powiedziałem, że koni nie uczy się tropienia. No więc okazuje się, że to nieprawda (na co uwagę w komentarzu zwróciła Ewa - dziękuję!). W Kanadzie konie tropią nawet zaginionych ludzi! Tu książka na ten temat: https://www.routledge.com/Scentwork-for-Horses/Draaisma/p/book/9780367537609 Jeżeli cenisz to co robimy, jeśli podoba Ci się nasz podcast, to będzie nam bardzo miło, jeśli zechcesz pomóc nam jego w tworzeniu dzięki Patronite:https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz dorzucić nam coś jednorazowo, to również będzie nam bardzo miło. Może postawisz nam kawę? Dzięki! :)https://buycoffee.to/crazynaukaA tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109Nasza strona z podcastami:https://www.spreaker.com/show/crazy-nauka—👉 Linki do źródeł i tekstów na Crazy Nauce:https://www.crazynauka.pl/tajemnica-psiego-nosa-jak-wyjasnic-fenomenalne-mozliwosci-psow-ratowniczych/https://www.crazynauka.pl/psy-potrafia-wywachac-koronawirusahttps://www.crazynauka.pl/wielkoszczury-wywachuja-miny-gruzlice-i-przemycane-trofea/https://doi.org/10.1016/j.applanim.2005.07.009https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1257466/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6021871/https://www.vetpol.org.pl/dmdocuments/ZW-05-2018-02.pdfhttps://www.psy.pl/odszedl-za-teczowy-most-po-uratowaniu-siedmiu-osob/https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C398551%2Cprzemytnika-zdradzi-wysuniety-jezyczek-pszczoly.htmlhttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6021871/https://www.nature.com/articles/ncomms1712https://www.science.org/content/article/forget-dogs-these-rats-could-be-future-search-and-rescuehttps://apopo.org/https://expmag.com/2022/09/these-highly-trained-rats-have-sniffed-out-150000-explosives/https://www.bbc.com/future/article/20130222-scratch-and-sniff-mine-detectorshttps://www.pdsa.org.uk/what-we-do/animal-awards-programme/pdsa-gold-medal/magawahttps://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33479276/https://www.nature.com/articles/s41598-021-81086-x—👉 Tu również znajdziecie nasze podcasty ⬇️Nasz kanał na YouTubie (są też podcasty):https://www.youtube.com/c/crazynaukaplSpotify:https://open.spotify.com/show/7h2hH3TJkZzHYbDLdxeJ8s?si=107ffabd5c1943c2&nd=1Podcasty Google:https://podcasts.google.com/feed/aHR0cHM6Ly93d3cuY3JhenluYXVrYS5wbC9yc3MvcG9kY2FzdAApple Podcasts:https://podcasts.apple.com/pl/podcast/crazy-nauka/id1619157346PlayerFM:https://pl.player.fm/series/crazy-nauka